martes, 22 de diciembre de 2009

ESQUEMAS/RESUMOS DA AULA

Historia Contemporánea



1- Liberais e absolutistas en Galicia
2- Incidencia das reformas liberais en Galicia : - A desamortización
- A caída da escasa industria
3- O galeguismo prenacionalista do s. XIX : - O provincialismo
- O rexionalismo
4- O nacionalismo galego no s. XX
5- Evolución económica no 1º cuarto do s. XX
6- O agrarismo
7- O republicanismo
8- As reformas da república


LIBERAIS E ABSOLUTISTAS EN GALICIA

Durante a Guerra de Independéncia en Galicia.ó igual que no resto de España,houbo grupos de apoio á causa napoleónica,os “afrancesados”.Destacan os profesores universitarios de Compostela como Pedro B. De Mendoza e a burguesía viguesa de orixe francesa que che-
gara a finais do século anterior.Tratuose máis ben dun apoio ideolóxico e táctico pois nunca se contou cunha base popular ampla.
En canto ó absolutismo de principios de século vai ter a súas bases galegas en cregos,fidalgos,xuíces,altos funcionarios e alcaldes tanto por razóns económicas (os cregos
abominaban das reformas desamortizadoras liberais) como sociais (fidalgos).Contaron con
instrumentos de propaganda como revistas e periódicos así como os sermóns parroquiais.
Cando a 1820 cheguen os libarais ó poder vanse organizar na Junta Apostólica con sede en
Tui e máis adiante reorientaranse ( da man de C.G. Eguía ) ó carlismo.
Entre os liberais galegos destacan tamén os profesores univertitarios ae cadeirádegos,divi-
didos en moderados (Pardo de Andrade) e radicais (J.B. Camiña).Ë de destacar o pronun-
ciamento fallido de Porlier en A Coruña en 1818.Contra él movilizose a aristocracia,enca-
bezada polo conde de Maceda,e o cabido compostelán.Cando se produxo o pronunciamento de Riego o bispo de Ourense e o conde de San Román intentaron sen
éxito defende-lo rei absoluto.O longo do trienio liberal formáronse guerrillas
apoiadas pola nobreza e o clero.
Cando se implantou o sistena liberal,no reinado de Isabel II,os absolutistas
defenderon o dereito ó trono de Carlos*,irmán de Fernando VII.En Galicia,os
seus defensores van ser nobres e cregos pois nin campesiños nin mariñeiros
podían sentir simpatía plos que non tiñan no seu programa a reducción de taxas
nin a supresión das quintas.Entre os líderes do carlismo galego estaban o bispo
de Compostela,principal foco carlista,Frei Rafael de Vélez,os bispos de Mon-
doñedo e Ourense e o marqués de Bóveda de Limia,don Xosé Pimiente
INCIDENCIA DAS REFORMAS LIBERAIS EN GALICIA
A Desamortización
As riquezas das insttitucións afectadas eran foros;foi eso e nos as terras as que se venderon mentres os campesiños continuaron co seu usufructo.Os compradores non se fixeros propie-
tarios territoriais senon e rendistas acomodados que non modificaron o sistema de propie-
dade,impedindo a modernización das explotacións.Ademáis os montes comunais non foron
desamortizados o que impediu a privatización de grandes superficies.
Característico de todo o século será a continuidade do sistema foral e o minifundio.Ainda
agravara a situación do agro a aparición do novo sistema tributario de “trabucos” e “con-
sumos”.
A caida da escasa industria
A falta de investimentos productivos e a política arancelaria provocaron o fracaso do que tiña que ser unha transición económica.
A desorganización na comercialización impediu a capitalización de industria do liño que non poderá coa competencia do algodón catalán (que tamén anularon a producción de
curtidos galegos).As ferrerías, de estructuras obsoletas,non aguantaron a competencia
da siderurxia basca e asturiana.( Sargadelos resistiu gracias a guerra carlista)
En canto ó ferrocarril,e sá pouca rendabilidade,o escaso investimento e os altos custos
de construcción (orografía) provocan un notable atraso : a primeira liña (Santiago-Carril)
inagúrase en 1873 mentres no resto de España o “boom” ferroviario comeza xa en 1850




*Candidatos carlistas
Carlos V (1833-1845)
Carlos VI (1845-1861)
Juan III (1861-1868)
Carlos VII (1868-1909)
Jaime III (1909-1931)
Alfonso Carlos I (1931-1936)
Javier Borbón y Parma (regente,1936-1972)
Carlos Hugo (1974-...)

Guerras carlistas
1ª : 1833-1840
2ª : 1846-1849
3ª : 1872-1875











O GALEGUISMO PRENACIONALISTA DO SÉCULO XIX




O PROVINCIALISMO ( 1840-1846)


O provincialismo reivindica o antigo Reino de Galicia,desmantelado pola reforma liberal,está incluído na corrente europea do romanticismo,mostrando un interese pola singularidade dos pobos,a súa historia,a súa lingua e os seus costumes.
Os seus compoñentes son universitarios que se opoñen á centralización baseándose máis na historia que na etnia.Entre os seus líderes destaca Antolín Faraldo.
Relaciónase co pronunciamento de Solís en Lugo no 1846,intento progresista de desprazar ós moderados do poder.Despois de varios encontros armados os rebeldes son derrotados e os seus dirixentes fusilados en Carral (A Coruña).
A revolución de 1868 inflúe no galeguismo a través do republicanismo federal.



O REXIONALISMO ( 1885-1890 )


Novo movemento no que se funden diversas ideoloxías que coexistirán no futuro galeguismo :
Rexionalismo federalista,de Aureliano Pereira propón como modelo un Estado federal español.Denuncia o centralismo,o caciquismo e o cunerismo;son partidarios da democracia e a república,anticlericais e antitradicionalistas.Partidarios da redención foral,o cooperativismo e da industrialización.Participaron no Proxecto de Constitución para o futuro Estado Galego na Asemblea de Lugo de 1887.
Rexionalismo tradicionalista de Alfredo Brañas,centra a súa ideoloxía no catolicismo integrista e no historicismo tradicionalista.Son antiindustrialistas,antiliberais e antisocialistas.Defenden a volta ó catolicismo ,a sociedade rural precapitalista e o sistema gremial.Máis cunha corrente prenacionalista é unha tendencia rexionalista “españoleira”.Son partidarios da monarquía tradicional con privilexios forais.
Rexionalismo liberal de Manuel Murguía.Para eles España é un Estado que aglutina varias nacións.Defensores do progreso socioeconómico e o liberalismo;rexeitan as ideas do Sexenio democrático e o rexionalismo federalista.Buscarán apoio nas clases medias urbanas e rurais e influirá moito no galeguismo do século XX.






O NACIONALISMO GALEGO NO SÉCULO XX

En 1907 xurde en A Coruña o grupo Solidaridad Gallega no que participan republicanos(Moreno Barcia),galeguistas(Manuel Lugrís) e neocarlistas(Vázquez de Mella).Fundan o voceiro A Nosa Terra e firman o “Manifiesto Solidario” no que expresan o seu dexeso de desnvolvemento para Galicia. Participaron nas eleccións municipais de 1909 acadando representacion na provincia de A Coruña.Tiveron maior influencia no mundo agrario con varias sociedades de diversa ideoloxía : rexionalistas,anarquistas,tradicionalistas,redencionistas.Celebraron varias asembleas en Monforte co obxectivo de unificar o agrarismo expoñendo un programa de reformas para a modernización do campo galego (atrasado polo sistema de foros,atraso técnico,baixa productividade).Especial protagonismo no agrarismo ten o crego Basilio Álvarez,lider do grupo Acción Gallega.
En 1916 fúndase en A Coruña a primeira Irmandade de Amigos da Fala;ó mesmo tempo publícase A Nosa Terra,voceiro do grupo.Este movemento foi apoiado pola pequena burguesía.Defínense como rexionalistas.En 1917 preséntanse as eleccións municipais e en 1918 ás xerais sin ter os resultados desexados polo que corixen a súa traxectoria na Asemblea Ncionalista en Lugo onde se fixaron as grandes liñas do nacionalismo galego ata a guerra civil : nacionalismo,autonomía,federalismo e republicanismo.En efecto,no plano político solicitan unha autonomía integral que desmbocase nun estado federal;no plano económico inclínanse polo librecambismo;e no plano social apoian ó campesiñado,sen dar unha solución clara á cuestión foral.No plano cultural avogan pola cooficialidade do idioma galego e castelán.Pero a división entre os defensores da intervención política ( os coruñeses con Peña Novo á cabeza ) e os “folkloristas” ( os ourensáns con Vicente Risco como lider) impediu a súa consolidación (IV Asemblea Nazonalista,1922


En 1929 foi fundada a Organización Republicana Gallega Autónoma (O.R.G.A.) por Casares Quiroga.En 1930 celebrouse unha reunión na que participaron republicanos e tóda-las tendencias chegándose a un acordo (Pacto de Lestrove) para loitar conxuntamente pola implantación dun réxime republicano en España e pola autonomía para Galicia;constitúese a Federación Republicana Gallega (F.R.G.) e envíase ,como representante,a Casares Quiroga á reunión republicana de San Sebastián.
Proclamada a República,diferentes grupos e institucións elaboraron distintos proxectos de estatuto que resultaron incompatibles coa Constitución de 1931.A finais de 1931 créase en Pontevedra o Partido Galeguista (P.G.)(A.Bóveda e Castelao).En 1932,por iniciativa do Concello de Santiago,iníciase a elaboración dun novo proxecto de autonomía que fose compatible co texto constitucional (apróbase o 19-XII-32).O trunfo das dereitas nas eleccións do 33 provocou a paralización e o desenvovemento autonomista que se reabriría en febreiro de 1936 ó gaña-las eleccións a Fronte Popular.O 28 de Xuño deste ano o pobo galego aprobou masivamente en referendo o proxecto de Estatuto.O 15 de Xullo foi presentado o texto nas Cortes españolas para a súa discusión e aprobación.Tres días despois produciuse a sublevación militar contra a República.Galicia quedou ocupada rápidamente polo exército faccioso e a autonomía morreu baixo a opresión fascista.








POLÍTICA EXTERIOR NO 1º CUARTO DO S. XX


• Crise de 1898 :- Sublevacións independntistas en Cuba (1868 e 1879) e Filipinas (1979)
-Intereses norteamericanos no Pacífico e no Caribe
-Goberno Sagasta : concesión dunha ampla autonomía para Cuba
-Guerra con E.U.A.
-Paz de París : perda de Cuba,Puerto Rico,Filipinas e Guam
• Marrocos : -Causas da intervención : -Dereitos coloniais históricos
-Compensación polo desastre do 98

-“Crisis marroquís”(1905)
-Movilizacións (Semana Tráxica 1909)
-Acordo con Francia : mantense o Rif e Ifni
-Desastre de Annual (1921) (Abd-el-Krim)
-Consecuancias : -12000 mortos
-Importancia dos xenerais africanistas (Franco,Sanjurjo)
-Golpe de Estado(inestabilidade,expediente Picasso)



EVOLUCIÓN ECONÓMICA NO 1º CUARTO DO S. XX


POBOACIÓN

• Crecemento continuo : -Mantemento das taxas de natalidade
-Forte descenso das taxas de mortalidade

• Continúa o éxodo rural
• Migracións exteriores cara América
• Consolidación da sociedade de clases: -Alta burguesía terratenente e industrial
-Pequena burguesía agraria
-Pequena burguesía urbana
-Campesiñado e proletariado urbano

• Galicia: -Estancamento demográfico(emigración)
-Pulo migratorio
-900.000 persoas no s.XIX
-Destinos : Portugal e Latinoamérica
-Causas : .Fracaso da industrialización
.Continuísmo nas estrucuras da propiedade
.Falta dun sector industrial
-Consecuencias : .Freo demofráfico
.Envellecemento da poboación
.Financiamento da redención de foros
.Equilibrio da balanza de pagamentos
-Crecemento do “nacionalismo” e o “agrarismo” (*)



ECONOMÍA

* Dificultades na industrialización
-Falta de planificacón
-Moi localizada
-Pobre mercado nacional : .Custos de transporte
.Custos do carbón
.Baixos salarios
• A industria
-Minería: -Caída da rendabilidade do carbón asturiano
-Grandes beneficios do ferro vasco
-Áreas industriais:
-Cataluña : - Estancamento da industria téxtil(maquinaria anticuada) e crisis
a principios de século
-Recuperación cos pedidos dos países belixerantes na P.G-M.
-Bizcaia : -Grande concentración de capital (ferro) investido na banca,a
siderurxia e as navieiras
-“Altos Hornos de Vizacaya” (uso do aceiro,”boom” das navieiras)
• A agricultura
-Proteccionismo
-Consolidación do capitalismo agrario latifundista
-Limitada especialización
-Mantemento dos sistemas de explotación,de cultivo e técnicas tradicionais
-Necesidade dunha reforma agraria


• Política económica
-Crise económica internacional (1887): “ proteccionismo “
-“Arancel de 1891”
-Crise de 1898 : aumento do proteccionismo :
-Pretensión da autosuficiencia económica
-Chegada de capitais das ex-colonias
-Beneficios obtidos na P.G.M.
-Creación de grandes bancos








(*) Agrarismo : movemento campesiño formado por personaxes da máis diversa ideoloxía.
A primeira organización agrarista foi Solidaridad Gallega (1907) que con-
seguirá a concienciación de gran parte do campesiñado polos problemas do
agro galego.A asociación máis significativa foi Acción Gallega,fundada en
1910 por Portela Valladares e Basilio Álvarez.No seu programa destacaba:
a redención de foros,a eliminación do caciquismo,a potenciación das vías de
comunicación interior,o fomento das industrias de salga de peixe,vinícolas e
pecuarias,establecemento de cooperativas agrarias.Durante a Dictadura o a-
grarismo paralizouse anque foi en 1925 cando tivo lugar a desaparición do
foro mediante indemnización


O AGRARISMO

O agrarismo foi un complexo movemento no que participiou masivamente o campesiñado pero que non conseguiu alcanzar unha concreción ideoloxica nin uniformiza-la sús praxe política.Nas súas filas militaron personaxes das máis variadas e opostas ideoloxías que non foron quen de establecer unha plataforma común reivindicativa.
A comenzos do s. XX a agricultura seguía a ser a principal fonte de riqueza da maioría da poboación galega,sen embargo a situación do campo galego presentaba un fato de graves problemas entre os que destacaban o sistema foral,o caciquismo,o minifundismo e as medidas proteccionistas do goberno que perxudicaban ós productos galegos.
As numerosas asociacións que se fundan a finais do século XIX non tiñan como obxectivo básico as cuestións de reivindicación agraria senón que se organizaban para establecer socorros para os socios,evitar litixios entre eles ou para recadar fondos para facilitar créditos ós seus afiliados.A partir de 1906 nacen unha serie de organizacións de carácter plenamente agrarista entre as que destaca Solidaridad Gallega.Fundada en 1907 conseguiu,mediante a celebración de asembleas e de accións violentas,que medrara notablemente a concienciación do campesiñado.No seu programa destacaban puntos como : a loita contra o caciquismo,a redención foral,a reducción das taxas municipais,etc.As diferencias ideolóxicas que xurden na asociación farán que ésta desapareza en 1914.
Pero a asociación máis significativa foi Acción Gallega,fundada en 1910 por Portela Valladares e o máximo lider do agrarismo galego Basilio Älvarez.No seu programa destacaba : a redención de foros,eliminación do caciquismo,potenciación das vías de comunicación interior e exterior,fomento das industrias de salga de peixe,vinícolas e pecuarias,establecemento de cooperativas agrarias.
O éxito de Acción Gallega fixo reaccionar a caciques e Garda Civil e coa chegada da dictadura vai a adoptar posturas máis moderadas.
Durante a Dictadura de Primo de Rivera o movemento agrarista quedou paralizado.Sen embargo foi nesta época cando tivo lugar a esperada desaparición do foro mediante indemnización.As razóns hai que buscalas no feito de que os rendistas comprenderan que era inevitable e,ademáis,as redencións xa se estaban a facer dende anos atrás por acordo entre as partes.
A pesar do Decreto de redención,o tema foral non remata eiquí definitivamente (ainda en 1963 establécese unha disposición no Código de Dereito Civil Galego que abría un prazo de 10 anos para admitir demandas xudiciais en relación cos foros).
En canto a procedencia dos cartos cos que se pagaron as redencións dos foros hai que atribuíla ás remesas de capital enviado polos galegos emigrantes e ós beneficios obtidos da venda do gando vacún









O REPUBLICANISMO (1876-1931

Baixo o réxime da Restauración os republicanos atopábanse divididos e enfrontados por cuestións ideolóxicas polo que van sofrir notables cambios.Algúns como Castelar seguiron a vía posibilista e acabaron por integrarse no sistema a través do Partido Liberal;os menos (Ruiz Zorrilla) mantiveron a esperanza de retornar ó poder por medio dunha insurrección aramada;outros (Pi i Margall) permabneceron fieis ás súas posicións federalistas ou foron evoluindo cara a posicións rexionalistas (Almirall).
A partires de 1890, a implantación do sufraxio universal permitiu a formación de coalicións republicanas (Unión Republicana ),circunstancia que continuou a principios do s. XX coa creación do Partido Republicano Radical de Lerroux (1908) a Conxunción republicano-socialista integrada polo PSOE e distintos grupos republicanos ou os posibilistas do Partido Republicano Reformista.
Os republicanos foron aumentando os seus efectivos e a súa influenza defendendo un programa baseado na modernización de España,a instauración da democracia,a laicización do Estado,a aplicación das reformas sociais,a preocupación pola cultura e o antioligarquismo a anticlericalismo.
O partido de Lerroux,defendendo o anticlericalismo,prometendo reformas sociais e atacando ó catalanismo,conseguiu atraer ás masas obreiras catalanas e ter unha grande influenza política.
A dictadura de Primo de Rivera supuxo a paralización da actividade dos partidos republicanos pero,ó mesmo tempo,contribuiu co seu autoritarismo a presentar ó republicanismo como a única vía válida para consegui-la democratización e modernizacción de España.
















AS REFORMAS DA II REPÚBLICA



A CUESTIÓN RELIXIOSA

A coalición republicano-socialista incluiu na Coinstitución a separación da Igrexa e o Estado,a extinción do orzamento do clero,o recoñecemento da liberdade de cultos,a secularización dos cemiterios,o matrimonio civil,o divorcio e a limitación dalgunhas actividades á Igrexa .(ensino,actividades económicas,expulsión dos xesuitas).Estas medidas mobilizaron ós católicos e á Igrexa que apoiou con forza ás forzas políticas da dereita.As actitudes da Igrexa radicalizaron as posturas dos anticlericais que chegaron a queimar igrexas,realizar actos sacrílegos e mesmo ´ó asasinato de curas e monxes



A REFORMA DO EXÉRCITO

Por necesidades militares e políticas,Azaña,ministro da Guerra,emprendeu unha reestructuración do Exército que sería continuada polos gobernos posteriores.
Obxectivos : disminui-lo poder político dos militares,reduci-lo número de corpos,unidades e oficiais e aumenta-la súa eficacia..
Decretos : supresión da Lei de xurisdiccións,decreto de retiros,reorganización xeral do Exército....
As substitucións e relevos de mandos crearon resentimento entre os militares e ainda máis a política autonomista da República.
Para evitar recorrer ó exército ou á Garda Civil o Goberno creou un novo corpo leal á República: a Guardia de Asalto,policía nacional que se usaría para controla-las manifestacións e asegura-la orde pública nas cidades.



A REFORMA EDUCATIVA

O labor do Ministerio de Instrucción Púbblica centrouse no desnvolvemento dun amplo proxecto de escolarización.A pesar das carencias orzamentarias o número de escolas aumentou considerablemente,duplicáronse os Institutos,disminuiu o analfabetismo,mellorou a calidade do ensino,creáronse novos centros de investigación científica,recoñeceuse o dereito a usa-las lingoas do Estado no ensino...Creáronse as Misións Pedagóxicas,integradas por profesores e universitarios que percorrían o país con bibliotecas,equipos de cine,gramófonos...organizando recitais,exposicións,representacións teatrais nas zonas rurais.Outra experiencia cultural foi La Barraca,agrupacións teatrais de estudiantes voluntarios,dirixidos por García Lorca,que recorreu pobos e aldeas representando obras de teatro clásico e popular.



A CUESTIÓN DAS AUTONOMÍAS


O goberno provisional,tra-la ilegal proclamación da República Catalana dentro da Federación Ibérica,recoñeceulle a Cataluña un goberno autonómico ( Generalitat ) e unha comisión para que redactase un estatuto,que aprobaríase en referendo popular cun 99% de votos afirmativos.En Agosto de 1931 foi aprobado polas Cortes coa forte oposición das forzas de dereitas.O estattuto outorgáballe a Cataluña u goberno e un parlamento con competencias en materia económica,social,educativa e cultural.As primairas eleccións autonómicas déronnlle a victoria a Esquerra Repulicana de Catalunya e Maciá foi elixido presidente da Generalitat.
En Euskadi os do PNV e os carlistas(que logo aliaríanse cos monárquicas antiautonomistas)aprobaron en Xuño un proxecto de estatuto tan tradicionalista e escasamente democrático que a maioría de esquerdas nas Cortes rexeitarían e retrasarían indefinidamente.Aprobarase un texto máis acorde coas ideas republicanas xa en plena guerra(José A. Aguirre,do PNV,será o primeiro lendakari).En Galicia o estattuto nos se referenda ata Xuño de 1936 paro non chegou a ser aprobado polas Cortes debido á guerra



O MOVEMENTO OBREIRO ATA A II REPÚBLICA

1820-1840: Movementos mecanoclastas
1840: “Sociedade de tecedores e Asociación mutua de obreiros da industria algodoeira”
1842: Revolta dos obreiros da industria téxtil en Barcelona pola mellora das conddicións laborais.O goberno disolve a “Asociación mutua...”
1855: 1ª folga xeral en Barcelona
1868: a I Internacional chega a España
1870: I Congreso da F.R.E. da A.I-T. : trunfo das tesis de Bakunin
1871: Lafarge forma en Madrid unha asociación marxistra (N.F.M.)
1872-73: Congreso de Córdoba: predominio anarquista
1879: Pablo Iglesias funda o P.S.O.E.
1881: Obreiros cataláns e campesiños andaluces crean a anarquista F.T.R.E.
1883: Atentados anarquistas da Man Negra
1888: Disólvese a F.T.R.E. Pablo Iglesias funda a U.G.T.
1889: Celábrase en París a II Internacional
1893-96: Atentados anarquistas en Barcelona (proceso de Montjuic)
1909: Semana Tráxica : axustizamento de Ferrer Guardia.Conxunción republicano-socialista (Pablo Iglesias elixido diputado)
1910: Creación da C-N-T-
1917: Manifestacións apoiadas por PSOE,UGT e CNT. Celébrase,baixo presidencia de Lenin,a III Internacional,comunista.
1920: Escisión no PSOE : o P.C.O.E.
1921: Fúndase o P.C.E.
1927: O anarquismo radicalízase : creación da F.A.I.






UNIDADE 1

A CRISE DO ANTIGO RÉXIME

Guerra de independencia: -Invasión francesa e “abdicacións de Baiona”
- Revolta popular e dura represión : comenzo da guerra
-Resistencia popular: guerrillas
-Dous poderes: -Xosé I,apoio no exército francés e os “afrancesados”
-Xuntas Supremas,rexentes en ausencia do rei lexítimo:
-Membros reformistas,liberais e absolutistas
-Eleccións por sufraxio universal indirecto
-Cortes de Cádiz:
-Decretos: -Soberanía nacional e división de poderes
-Abolición dos dereitos feudais,a Inquisi-
ción,a Mesta e a tortura
-Liberdades individuiais
-Proxecto de desamortización eclesiástica
-Constitución de 1812:
-Ratificación dos anteriores decretos
-Sufraxio universal indirecto
-Estado confesional
-Provincias e diputacións
-Milicias Nacionais
-Participación das tropas inglesas (Wellington)
-Retirada das tropas francesas (xullo 1813)

Restauración absolutista: -Volta de Fernando VII e Manifesto dos Persas (1814)
- Decreto do 4 de Maio:anulación da obra lexislativa das Cortes
-Represión dos liberais
-Gobernos inestables e ineficaces ante os problemas económicos
-Reacción liberal : masonería e “pronunciamentos”

Trienio liberal:- Pronunciamiento de Riego en Sevilla (1820):o rei acata a Constitución
-Inestabilidade política:-División entre os liberais exaltados e moderados
-Guerrillas e organizacións absolutistas
-Intervención da Santa Alianza : nova restauración absolutista

Década “ominosa”: -Axustizamento ou exilio dos liberais
-Dura represión política (policía)
-Oposición:liberais (Torrijos) e ultrarrealistas
-Cuestión sucesoria : -Carlos,apoiado polos ultrarrelistas
-Abolición da Lei Sálica
-Apoio liberal á infanta Isabel
-Morte de Fernando VII (1833):rexencia de Mª Cristina

Situación socioeconómica: -Desastre económico: -Guerra de Independencia (agricultura)
-Emancipación das colonias americanas(industria)
-Contrabando
-Crise facendística:-gastos de guerras
-de ingresos polo comercio colonial
-privilexios fiscais
-Sociedade estamental tradicional




UNIDADE 2
A ESPAÑA ISABELINA ( A implantación do réxime liberal)

Rexencia de Mª Cristina:
-Guerra carlista: -Os carlistas : -Defensores dos dereitos reais do irmán de Fernando VII
-Ideoloxía:-Absolutismo
-Catolicismo
-Defensa do sistema foral (Navarra,Vascongadas)
-Bases:campesiños do Norte,pequena nobreza,clero e masas
populares vascas e navarras
-Xenerais: Zumalacárregui,Maroto,Cabrera
-Fases : *

-Evolución política:-Obxectivo:desenvolvemento económico e administrativo mantendo o poder
absoluto da Coroa
-División provincial(J. de Burgos):fragmentación dos antigos reinos
-Estatuto Real: Cortes bicamerais supeditadas á Coroa,sin división de poderes
nin dereitos cidadáns
-Revolución de 1835:-Estimulada polos liberais radicais
-Anticlericalismo e protesta social
-Goberno Mendizábal:-Supresión dos conventos e exclaustración dos seus
membros
-Desamortización eclesiástica:
-Expropiación e venda dos bens dos conventos
secular
-Obxectivos:-Obtención de recursos
-Mingua-lo poder da Igrexa
-Crear unha clase de propietarios
adictos ó réxime
-Redención de quintas
-Revolución de 1836:-Causa:destitución de Mendizábal e disolución das Cortes
-Motín da Granxa:restablecemento da Const. de 1812
-Constitución de 1837:-Soberanía compartida
-Sufraxio censitario
-Cortes bicamerais:senadores de nominación real
-Declaración de dereitos
-Relativa tolerancia relixiosa
-Mantemento da M.N. e a autonomía municipal
-Gobernos moderados:-Limitación da liberdade de expresión
-Reducción do dereito a voto
-Eliminación da autonomía municipal
-Exilio da Mª Cristina

Rexencia de Espartero: -Continuación do programa progresista: desamortización dos bens do clero
secular e definitiva desaparición do décimo
-Problemas : -Sociais : -Liberalización dos alugueres dos inmobles urbanos
-Revolta obreira en Barcelona(1842)
-Políticos: -Concesión forais a Navarra (Convenio de Vergara)
-“Amiguismo”
-Pronunciamiento de Narváez:-Exilio de Espartero
-Disolución da M.N.
-Renovación dos mandos militares
-Adianto da maioría de idade de Isabel (13 anos)



Reinado persoal
de Isabel II: -Década moderada: -Constitución de 1845 : -Soberanía compartida
(1843-1854) -Poderes reais :
-Executivo
-Lexislativo compartido coas Cortes
-Nomeamento libre do Goberno
-Designación de senadores
-Disolver e convoca-las Cortes
-Sufraxio censitario
-Limitación das liberdades individuais
-Confesionalidade católica do Estado
-Lei electoral(1846):voto a un 1% da poboación
-Lei de Concellos(1845):nomeamemto real de alcaldes
-Substitución da M.N. pola Garda Civil (orde pública)
-Reforma tributaria:fraude e evasión dos contribuíntes de impostos
directos e descontento social entre as masas po-
pulares polos indirectos (os “consumos”)
-Concordato de 1851:-A Igrexa lexitima a propiedade das terras desa-
mortizadas a cambio da devolución das non ven-
didas,a confesionaliade do Estado,o dereito da
Igrexa á propiedade ,dotacións estatais…
-Oposición:-Pronunciamento de Solís(Lugo,1846)
-2ª Guerra carlista (Cataluña,1846-1849)
-Descontento dun sector moderado:represión excesiva
-Bienio progesista: -Pronunciamento do xeneral O`Donell (U.L.) e revoltas progresistas
(1854-1856) -Goberno de Espartero:-Constitución do 1856(“non nata”)
-“Lei de Desamortización Xeral”
-Madoz,1855
-Venda dos propios e comúns dos con-
cellos:empeoramento das condicións
de vida dos campesiños (revoltas)
-Lei de ferrocarrís(1855)
-Pronunciamento de O`Donell:caída de Espartero e os progresistas

-Década moderado-unionista:-Restauración da lexislación moderada e a Const. de 1845
(1857-1868) -Estabilidade política e social e pulo económico
-Política exterior de prestixio nacional(Marrocos…)
-Oposición progresista e demócrata:exilio de O´Donell
-Goberno Narváez:reacción excesiva en apoio á raíña
-Pacto de Ostende(1866),Pacto de Bruxelas(1867)













UNIDADE 3

O SEXENIO DEMOCRÁTICO



Causas da revolución de 1868:-Económicas:-Parón do tecido ferroviario
-Recorte das exportacións de algodón americano
-Creba de bancos e empresas e afundimento da Bolsa
-Sociais:-Malas colleitas:descontnto popular
-Políticas:-Corrupción dos gobernos moderados
-Posturas revolucionarias da oposición
-Achegamento da U.L. ós progresistas (Serrano)

Evolución política:-Pronunciamento de Prim,Serrano e Topete:Isabel fuxe a París (Sep.-1868)
-XXRR:progresistas,demócratas e republicanos con reivindicacións políticas(sufraxio
universal,dereitos individuais e colectivos)e sociais(abolición de “consumos”
e “quintas”)
-Goberno provisional:-Adopción do programa revolucionario
*Liberdade de asociación,reunión e culto
*Supresión das ordes e renudación das desamortizacións
*Supresión de “consumos”
*Elección popular de alcaldes
*Librecambismo (peseta,unidade monetaria)
-Eleccións a Cortes Constituíntes:maioría dos partidarios de mo-
narquía democrática(unionistas,progresistas e sectores demó-
cratas)fronte a republicanos e carlistas
-Constitución de 1869:-Monarquía constitucional e parlamentaria
-Ampla declaración de dereitos e liberdades
-Sufraxio universal masculino
-Lexislativo:Congreso e Senado
-Executivo:rei a través do Goberno,responsable ante as Cortes

-Monarquía de Amadeo I : -Coroación de Amadeo (2-1-1871)
-Crise política:-ruptura da coalición de goberno
-oposición republicana
-problema separación Igrexa-Estado
-3ª Guerra Carlista
-guerra de Cuba
-Crise socioeconómica:-problema das “quintas”
-abolición da escravitude
-movemento obreiro
-Abdicación de Amadeo I (11-2-1873)
-A I República: -Figueras presidente
-Inestabilidade inicial:
*Republicanos unitarios
*Republicanos federalistas (gradualistas/cantonalistas)
*Guerra carlista e cubana
*Movemento obreiro (A.I.T.)
-Figueras convoca elección a Cortes Constituíntes:victoria dos federa-
listas ante a abstención da oposición
-.República federal:-Pi i Margall, presidente
-Constitución 1873 :
-Federación de 17 estados
-S.U. masculino para tódo-los poderes
-Presidente: nomea ó goberno,árbitro entre os
distintos poderes
-Lexislativo:-Congreso
-Senado(representación dos estados)
-Autonomía municipal
-Separación Igrexa-Estado



-Crise:-Axitación obreira e campesiña estimulada pola
Federación Regional Española da A.I.T.
-Proclamación de cantóns independentes polos in-
transixentes (co apoio da A.I.T.)
-Demisión de Pi i Margall
-Salmerón(18-Xull.):-pacto cos militares para restablece-
la orde (carlistas e cantonalistas)
-demisión pola aplicación da pena
de morte
-Castelar-poderes extraordinarios para gobernar por decreto
-golpe de Estado de Pavía (3-1-1874):disolución
da Asamblea
-República unitaria:-Serrano presidente
-Suspensión das garantías constitucionais
-Aumento do partido afonsino alentado por
Cánovas(defensor do liberalismo doutrinario)
-Pronunciamento de Martínez Campos:procla-
ción de Afonso XII como rei (29-12-1874)




UNIDADE 4

A RESTAURACIÓN BORBÓNICA (1875-1923)


Reinado de Afonso XII:-“Sistema canovista”:
-Monarquía hereditaria,constitucional e doutrinaria
-Alternacia pacífica entre os partidos “dinásticos”
-Conservadores(moderados e unionistas)
-Liberais(progresistas,demócratas e republicanos moderados)
-Alternancia en materia de dereitos e liberdades
-Obtención da confianza real e parlamentaria
-Manipulación dos resultadoos electorais:
1º-Oligarquía política e económica:candidatos
2º-Gobernador civil:distribución dos candidatos
3º-Cacique:inducción electoral
4º-Trampas electorais(ameazas,prebendas,manipulación do censo
falsificación de personalidade,”pucherazos”)
-Constitución de 1876:-Rei:-nomea ó goberno
-sanciona e promulga leis
-mando supremo do exército e a diplomacia
-Cortes:-Soberanía compartida coa Coroa
-Congreso(diputados elixidos según sufraxio)
-Senado(elixidos polo rei,maiores contribuíntes)
-Dereitos e liberdades supeditados a leis posteriores
-Confesionalismo,con tolerancia relixiosa
-Abolición dos fueros vascos
-Control dos concellos polo goberno
-Estabilidade política:
-As tropas afonsinas derrotan ós carlistas
-Paz de Zanjón (1878) : interrupción da revolución cubana
-Aceptación do sistema pola maioría dos liberais

Rexencia de Mª Cristina : -Pacto de El Pardo (1885): tra-la morte do rei mantense a vixencia do sistema
(1885-1902) -Oposición e crise : 1-Os nacionalismos:
*Catalunya: -1ª organizacións (Almirall)
- “Bases de Manresa” (1892)
-L.C.R.(1901),Cambó e Prat de la Riba
*Euzkadi : -Limitación dos fueros
-P.N.V.(S. Arana,1895)
*Galicia (ver apuntes)
2-Os movementos obreiros:
*Anarquismo : -G. Fanelli(1868,Andalucía-Catalunya)
-FTRE (1881)
-Terrorismo :
-“Man Negra” (1883)
-Procesos de Montjuic (1896)
*Marxismo: -P. Lafargue (1871)
-P. Iglesias:PSOE (1879) UGT (1888)
-Participación electoral e folgas
3-Cuba e Filipinas :
*Reinicio da guerra cubana (1895,J. Martí)
*Insurrección filipina (1896)
*Intervención dos E.U.A. :guerra
*Tratado de París (1898) : España cede ós E.U.A.
Cuba,Porto Rico,Filipinas e Guam
*Consecuencias :
-Perda de mercados e materias primas
-Renacemento do republicanismo
-Auxe dos nacionalismos
-Resentimento dos militares:desprezo polo
parlamentarismo
-Desmoralización intelectual

Reinado de Afonso XIII :-Tensións entre o poder civil e o Exército (Lei de Xurisdiccións,1906)
(1902-1931) -Goberno Maura (1907-1909):
-A revolución “dende arriba”:
*Lei de reforma electoral: -voto obrigatorio
-transparencia no censo electoral
*Lei de administración local: -autonomía municipal
-creación de mancomunidades
*Medidas socioeconómicas:-protecionismo
-dereito á folga
-“Semana Tráxica” (26-31 Xullo,1909)
*Estimulada por republicanos (Lerroux),socialistas e anarquistas
*Causa última :embarco de tropas a Marrocos
*Causas de fondo : -antimilitarismo
-sistema de recrutamento
-condicións laborais
-anticlericalismo
*Represión excesiva
*Consecuencias :-demisión de Maura
-desintegración do Partido Conservador
-converxencia republicano-socialista
-tensións entre os líderes dos partidos dinásticos
-Goberno Canalejas (1910-1912):
-Lei de asosiacións relixiosas (Lei do Cadeado)
-Lei de mancomunidades provinciais (Catalanistas)
-Lei de recrutamento: fin da redención de “quintas”
-Asasinato do presidente
-O impacto da Primeira Guerra Mundial (1814-1818):
-O presidente Dato declara neutral a España
-División entre germanófilos e aliadófilos
-Desenvolvemento industrial e productivo
-Aumento de prezos
-Descenso do poder adquisitivo
-Aumento do proletariado
-A crise de 1917:
1-Crise militar : as Juntas de Defensa
*Enfrontamento poder civil e militar:prohibición e rebelión
*Consecuencias: - mayor intervención militar en política
-Vellos problemas non resoltos (exceso de ofi-
cialidade,equipamento obsoleto,enfrontamen-
to entre junteros e africanistas)
2-Crise política : - Debilidade do goberno ante os militares
-Inxerencias políticas do rei
-Asamblea de parlamentarios :
*Obxectivos:-reformas democráticas
-elección de Cortes Constituíntes
-autonomía para Catalunya
*Consecuencias: a LRC,contra a radicalización,
pacta co goberno
3-Crise social : -alza de prezos e problemas de abastecemento(PGM)
-folga xeral organizada por PSOE-UGT e apoiada por
republicanos e a CNT: represión
-Fin do réxime: -Antiparlamentarismo do rei
-Desexo da oligarquía de manter os seus privilexuios políticos
-Radicalización das masas populares
-Excesiva fragmentación das forzas opositoras
-Inestabilidade no Ejecutivo
-Movementos rexionalistas (Lliga,PNV,Irmandades)(Wilson)
-Conflicividade social:
*revolución bolxevique en Rusia
*radicalización sindical (CNT)
*lock outs
*atentados (Dato) e folgas
*pistolerismo
*revoltas campesiñas polo dereito á propiedade
-Annual: -Presencia española en Marrocos e cuestións de
prestixio interncional
-1904-1906:acordos hispano-franceses
-Ocupación lenta e accidentada (guerrilla rifeña)
-Oposición das forzas esquerdistas
-Semana Tráxica (1909)
-Protectorado español no norte (1912)
-Maior control militar (Lexión e Regulares)
-Derrota española en Annual (1921):impopularidade
do Exército,expediente Picasso
-Golpe de Estado




Atentados anarquistas

1897: asasinato de Cánovas
1903: atentado contra Maura
1905: atentado contra o rei en París
1906: atentado contra o rei na súa voda
1912: asasinato de Canalejas
1913: atentado contra o rei na rúa Alcalá
1021: asesinato de Dato





• Crise de 1898 :- Sublevacións independntistas en Cuba (1868 e 1879) e Filipinas (1979)
-Intereses norteamericanos no Pacífico e no Caribe
-Goberno Sagasta : concesión dunha ampla autonomía para Cuba
-Guerra con E.U.A.
-Paz de París : perda de Cuba,Puerto Rico,Filipinas e Guam
• Marrocos : -Causas da intervención : -Dereitos coloniais históricos
-Compensación polo desastre do 98

-“Crisis marroquís”(1905)
-Movilizacións (Semana Tráxica 1909)
-Acordo con Francia : mantense o Rif e Ifni
-Desastre de Annual (1921) (Abd-el-Krim)
-Consecuancias : -12000 mortos
-Importancia dos xenerais africanistas (Franco,Sanjurjo)
-Golpe de Estado(inestabilidade,expediente Picasso)


















UNIDADE 5
RANSFORMACIÓNS SOCIOECONÓMICAS DO LIBERALISMO

Actividades -Agricultura: -*Reforma agraria liberal:
Económicas -Abolición do réxime señorial
-Desamortización de bens eclesiásticos e comunais
-Supresión do décimo
-Cerramento de campos
-Compravenda de terras
-Evolución lexislativa : 1812-1836-1840-1856
-Obxectivos : *reforma do réxime de propiedade
*ingresos para a Facenda
*Apoio social e debilitamento das forzas conservadoras
-Consecuencias: *incremento da superficie cultivada
*falta de investimentos productivos
*desvío de recursos
*empeoramento da situación do campesiño
-Mantemento das estructuras de propiedade
-Falta de investimentos e mecanización
-Escasa rendabilidade e competitividade
-Política proteccionista
-Conflictividade agraria: *loita de campesiños para acceder á propiedade
*loita de xornaleiros para reparti-la terra
-Innovacións: *especialización de cultivos (froitas,tabaco,plátano)
*transformación da habenza gandeira
-Industria : -Forte desequilibrio territorial erexional
-Dependencia exterior en equipamento,técnicas e equipamento
-Protección arancelaria
-Predominio das actividades mineiras
-Téxtil: -Concentrada en Catalunya
-Despegue nos anos 30 (mecanización)
-Expansión : *concentración xeográfica e financieira
*proteccionismo económico
*exclusiva do mercado interior e cubano
*períodos de crise:-1865(guerra civil americana)
-1898(perda das últmas colonias)
-Siderurxia: -Minería:-Carbón de mala calidade,escaso e condificultades de
transporte
-Importancia do ferro:demanda e capital extranxeiro
-Localización: Asturias(carbón) e Biscaia (ferro)
-Lei de Bases sobre Minas (1868):fortes investimentos
-Etapas : -1830-1840:en Málaga (dificultades pola falta de coque)
-1850-1860:Asturias
-Euskadi: -derradeiras décadas do século
-abundancia de ferro
-disponibilidade de coque inglés(viaxes de volta
dos buques exportadores de ferro)
-capital acumulado e reinvestido
-modernización(convertedor Bessemer,1888)
-concentración emperesarial (Altos hornos de
Vizcaya,1902)
-Metalurxia : -Catalunya:reducidas dimensiones
-Euskadi:-material ferroviario e de buques
-impulsada por unha política proteccionista

-Ferrocarril : -1844:norma de ancho de vías
-“Lei Xeral de ferrocarrís”:-Libre importación de material
(1855) -Financiamento:-subvención estatal
-capital francés
-accionistas
-Aceleramento na construcción:-1855-66
-1877-96
-Consecuencias económicas: -prexucio para a siderurgia nacional
-atraso e precipitación(trazado radial)
-demanda de carbón e emprego
-Banca: -Clientela: -ferrocarril,mecanización.construcción e finaciamento público
-Bolsa de Madrid(1831) e Barcelona(1851)
-Bancos de emisión e sociedades de crédito
-Banco de España
-Entidades privadas: B. de Santander,Bilbao
-Papel do Estado: -endebedamento estatal: desvio de capital á compra de débeda pública
-sistema fiscal inxusto a favor de terratenientes e industriais
-lexislación arancelaria proteccionista agças breves períodos:1841,
1869: -librecembistas:exportadores de productos agrícolas
-proteccionistas:industriais do algodón



































PERSOEIROS VOCABULARIO
Fernando VII Abd-el Krim
Riego
Acevedo M. Primo de Rivera
D. Angulema Berenguer
Carlos Mª Isidro Aznar
Mª Cristina Alcalá Zamora
Mtnez. de la Rosa M. Azaña
Mendizábal Largo Caballero
Maroto J. Calvo Sotelo
Zumalacárregui J.A. Primo de Rivera
Espartero Indalecio Prieto
Javier de Burgos A. Lerroux
Isabel II Gil Robles
Narváez J. Negrín
O`Donell Mola
Madoz Fanjul
Prim Companys
Serrano Franco
Amadeo I Sanjurjo
Figueras Goded
Salmerón Castillo
Pi i Margall Durruti
Castelar Miaja
Pavía Rojo
Martínez Campos D, Juan de Borbón
Alfonso XII Marshall
Cánovas Eisenhower
Sagasta Carrero Blanco
A. Brañas Ruiz Jiménez
Murguía López Rodó
S. Arana J. Grimau
Cambó M. Fraga
Prat de la Riva Villar Palasí
Pablo Iglesias “Foucellas”
G.Fanelli Arias Navarro
P. Lafargue Juan Carlos I
Zorrilla A. Suarez
Silvela Fdez Miranda
Maura L. Calvo Sotelo
Canalejas T.Col. Tejero
Ferrer Guardia F. González
E. Dato
Portela Valladares
A. Bóveda
Castelao
Maciá




Monarquía absoluta
Absolutismo ilustrado
Afrancesado
Liberal
Soberanía nacional
Soberanía compartida
División de poderes
Confesionalismo
Sufraxio censitario
Sufraxio restrinxido
Sufraxio universal
Constitución
Pronunciamiento
Carlismo
Rexencia
Liberalismo
-conservador
-progresista
-democrático
República
Federalismo/Cantonalismo
Caciquismo
“Pucheirazo”
Quenda de partidos
Nacionalismo
Marxismo
Anarquismo
Dictadura
Golpe de Estado
Brigadas internacionais
“Maquis”
“Bunker”
Sociedade anónima
Débeda pública
Proteccionismo
Liberalismo económico
Estraperlo
Autarquía
Cartillas de racionamiento
Balanza de pagamentos
Nacionalización/expropiación
Burguesía
Proletariado
Milicianos
Tecnocracia
Planificación indicativa





UNIDADE 6
A DICTADURA DE PRIMO DE RIVERA



-Golpe de Estado (13-9-23) : -apoiado polo rei e os sectores conservadores (burguesía industrial)

-ETAPAS : -Directorio Militar : -Medidas : -Suspensión da Constitución
(1923-1925) -Disolución das Cortes
-Prohibición dos partidos políticos
-Censura de prensa
-Nomeamento de militares para os Gobernos Civís
-Nomeamento de alcaldes polo Goberno
-Suspensión da Mancomunitat e prohibición do uso do catalán

-Problema marroquino : -Posición do dictador favorable á retirada de
Marrocos : problema militar,económoco e social
-Posición belixerante dos militares “africanistas”
-Ofensiva hispano-francesa:vitoria en Alhucemas
-Profesionalización das tropas en solo marroquino
(Lexión e Tropas Regulares indíxenas)

-Directorio Civil : -Integrado por militares e membros da Unión Patriótica
(1925-1930)
-Política económica : -Intervencionismo estatal
-Fomento das obras públicas:
*Mellora da rede de estradas e do ferrocarril
*Obras hidráulicas (regadío,electrificación)
-Monopolios:
*Telefónica á americana ITT
*CAMPSA con capital público e privado
*Amiguismo nas concesións
-Proteccionismo arancelario
-Agricultura:-Lei de Redención Foral
-Mantemento do atraso técnico
-Baixo poder adquisitivo do campesiñado

-Política social: -Represión dos sindicatos (a UGT confraterniza)
-Reformismo paternalista:
*Seguro de maternidade e enfermidade
*Descanso dominical
*Vivendas protexidas
*Organización Corporativa Nacional :
-Baseada nas corporacións fascistas italianas
-Comités paritarios:integrados por patróns e
e obreiros,regulan as condicións laborais e con-
trolan ó sindicalismo para evitar conflictos
*Creación de novas escolas e mestres

OPOSICIÓN E CAÍDA : -Oposición: -Republicanos :-única opción renovadora
DO RÉXIME -aglutina a oposición dnde 1929(Pacto de San Sebastián)
-Socialistas : -colaboran co réxime para influir na política social ( a UGT
participou nos CCPP)

-Catalanistas : -radicalízanse fronte a represión
-Anarquistas : -escisión na CNT:a FAI,partidaria de insurrección violenta
-Exército : -oposición dos militares “junteros” polo apoio de dictador ó
ascenso por méritos
-Igrexa : -descontenta coa moral pouco católica do dictador


-Incidencia de crise económica :-peche de empresas e aumento do paro
-endebedamento do Estado
-creba da paz social

-“Pacto de San Sebastián” (1929)

-Dimisión de Primo de Rivera(30-1-1930) : a “Dictablanda” do xeneral Berenguer

-Goberno do almirante Aznar: convovatoria de elccións municipais (12-4-1931)













O REPUBLICANISMO (1876-1931

Baixo o réxime da Restauración os republicanos atopábanse divididos e enfrontados por cuestións ideolóxicas polo que van sofrir notables cambios.Algúns como Castelar seguiron a vía posibilista e acabaron por integrarse no sistema a través do Partido Liberal;os menos (Ruiz Zorrilla) mantiveron a esperanza de retornar ó poder por medio dunha insurrección aramada;outros (Pi i Margall) permabneceron fieis ás súas posicións federalistas ou foron evoluindo cara a posicións rexionalistas (Almirall).
A partires de 1890, a implantación do sufraxio universal permitiu a formación de coalicións republicanas (Unión Republicana ),circunstancia que continuou a principios do s. XX coa creación do Partido Republicano Radical de Lerroux (1908) a Conxunción republicano-socialista integrada polo PSOE e distintos grupos republicanos ou os posibilistas do Partido Republicano Reformista.
Os republicanos foron aumentando os seus efectivos e a súa influenza defendendo un programa baseado na modernización de España,a instauración da democracia,a laicización do Estado,a aplicación das reformas sociais,a preocupación pola cultura e o antioligarquismo a anticlericalismo.
O partido de Lerroux,defendendo o anticlericalismo,prometendo reformas sociais e atacando ó catalanismo,conseguiu atraer ás masas obreiras catalanas e ter unha grande influenza política.
A dictadura de Primo de Rivera supuxo a paralización da actividade dos partidos republicanos pero,ó mesmo tempo,contribuiu co seu autoritarismo a presentar ó republicanismo como única alternativa válida para consegui-la democrtaización e modernización de España



UNIDADE 7
A II REPÚBLICA

Situación socioeconómica: -Profundas diferencias de clases:maioría de proletariado agrícola e
industrial fronte a unha minoría de aristocracia e burguesía latifun-
dista,financieira e industrial
-Inexistencia dunha clase media suficiente para unha estabilidade social
-Agro: -45.5% de poboación activa
-Baixos niveis de renda
-2.000.000 de xornaleiros sen terras
-Industria:-Burguesía industrial e de servicios,200.000 individuos
-Proletariado,2.225.000 individuos
-Balanza comercial negativa
-Crise internacional:-regreso de emigrantes
-crecemento do paro industrial
-desconfianza paravo investimento
-fuga de capitais

Goberno provisional: -Composto polos asinantes do Pacto de San Sebastián
-Principal obxectivo: convocatoria de Cortes Constituíntes
-Reformas:-xornada laboral de oito horas no campo
-obligatoriedade dos patróns de contratar a xornaleiros do termo municipal
-novas escolas e bibliotecas rurais
-Problemas:-proclamación da República catalana (F. Maciá)
-queima de comventos en Madrid
-aumento das folgas


Constitución de 1931: -Participación electoral dun 70% para as Cortes Constituíntes
-Coalición gubernamental de socialistas,republicanos e azañistas
-Principais artigos:-Estado integral con autonomías rexionais e municipais
-Estado laico
-Liberdade de expresión
-Voto feminino
-Ampla lexislación laboral
-Expropiacións por causa de utilidade social social

Goberno Azaña : -Problemas: -descontento dos xornaleiros pola lentitude do reparto de terras
-multiplicación de folgas en zonas rurais e mineiras
-antiautonomismo dos intelectuais e o Exército
-“Lei dai de defensa da República”
-Reformas : -Agraria : -Decretos previos: Termos Municiapis,Labra Forzosa,
Xurados Mixtos
-Expropiación sen indemnización ós Grandes de España
-Expropiación con indemnización: terras sen cultivar,as
ocupen 1/6 do concello sendo dun só propietario,as que
estivesen sempre arrendadas
-Os campesiños non as podería vender,hipotecar ou arrendar
-O I.R.A financia a reforma :-pago de 1-20 % en efectivo e o
resto en bonos do Estado
-créditos ós campesiños
-1% dos orzamentos anuais
-Consecuencias:-desilusión dos xornaleiros pola súa lentitude
-oposición absoluta dos propietarios agrícolas
-intranquilidade do campesiñado medio
-en 1933 só 2.500 familias asentadas

-Relixiosa:-extinción do orzamento do clero
-liberdade de cultos
-matrimonio civil,divorcio,cemiterios civís
-limitación das actividades da Igrexa (ensino,act. Económicas)
-expulsión dos xesuítas
-Militar:-supresión da Lei de Xurisdiccións
-reorganización xeral do Exército (menos unidades e oficiais)
-retiros ou relevos de oficiais
-Obxectivos:-reduci-lo poder político dos militares
-aumenta-la eficacia do Exército
-creación da Garda de Asalto
-Educativa:-creación de escolas,institutos e centros de investigación
-dereito á utilización dos idiomas do Estado
-Misións Pedagóxicas
-Autonomías:-aprobación do Estatut catalán:Catalunya contará cun
parlamento e goberno propios e cin amplas competancias
económicas e socioculturais
-En Galicia e Euskadi aprobaranse no 36
-Crise:-“Sanjurjada”,apoiada polos grandes terratenentes do Sur e militares des-
contentos (política de relevos,cuestión autonómica)
-Confictos sociais : Casas Viejas (Xaneiro 1933)
-Organización das dereitas : a CEDA(tradicinalistas,católicos) a FE das
JONS (fascistas),Renovación Tradicionalista (afonsinos),Comunión
Tradicionalista(carlistas)
-División das esquerdas (a CNT reclama a revolución social)
-Ruptura da coalición de goberno: Azaña demite e Lerroux convoca
eleccións para novembro de 1933

Goberno radical-cedista : -A. Lerroux,radical,preside o goberno co apoio da CEDA
-Decretos : -Lei de Reforma da Reforma Agraria:
*libre contratación de braceiros
*devolución das terras dos Grandes de España
*modificación,a favor dos patróns,dos Xurados Mixtos
*ralentización das expropiacións
-Lei de amnistía:excarcelación dos i,plicados na sanjurjada
-Obstaculízase o proceso autonómico
-Política militar:ascensos a militares de dudosa fidelidade á República
-Revolución de 1934:-Folga xeral nas princiapis cidades ,que será neutralizada
polo Goberno
-Proclamación do Estado catalán que o goberno central
anula encarcelando a Companys e ó seu gabinete
-Revolución de Asturias:
*20.000 traballadores armados
*control das principias prazas do principado
*Anarquistas,socialistas e comunistas : UHP
*Comités revolucionarios fanse cargo da administra-
ción,os abastos e a orde pública
*socialización dos medios de producción
*Franco e astropas africanas aplastan a rebelión
-Consecuencias:-> 1000 mortos e 30.000 encarcerados
-Represión económica da patronal (rebaixa
dos salarios,aumento da xornada laboral...)
-Reducción dos orzamentos e gasto social
-Atrancos ás autinomías e a R.A.
-Crise:-Escándalo do estraperlo:-dimisión de Lerroux
-Portela Valladares,centrista,nomeado presiden-
te,convoca eleccións para febreiro de 1936

-Eleccións de 1936 : -Dereitas : -FE das JONS (fascistas) (J.A. Primo de Rivera)
-Bloque Nacional (antidemocráticos):-Renovación Española (Calvo Sotelo)
-Comunión Tradicionalista(carlistas)
-CEDA e republicanos de dereitas
-Esquerdas : -A instancias de Azaña e I. Prieto fórmase a Fronte Popular á que se unen
PSOE-UXT-XXSS,Izquierda Republicana,PCE,ERC,POUM e os autono-
Mistas galegos e cataláns,co apouio da CNT-FAI
-Trunfo da F.P.:-A FP obtén a mayoría absoluta (máis votada nas grandes cidades,zonas mineiras e latifun-
distas e nas comunidades históricas)
-Ampla amnistía a presos políticos
-Restablecemento do Estatut e concocatoria do referendo para o Estatuto galego
-Aceleración de la Reforma Agraria
-Modificación da cúpula militar (traslados de Franco,Goded...)
-Enfrontamento político:-ocupación de fincas por campesinos
-radicalización das porturas de UXT e CNT-FAI
-enfrontamentos entre as milicias falanxistas e as comunistas
e anarquistas
-Conspiracións da dereita:-preparación das milicias carlistas(requetés)e falanxistas
-actitude agresiva da Igrexa ante os ataques contra ela
-trama conspiratoria dun grupo de xenerais: Goded,Mola,
Franco,Sanjurjo(exiliado en Portugal,sería o encargado de
Presidir o Directotrio Militae tra-lo golpe)


























UNIDADE 8
EVOLUCIÓN DA GUERRA CIVIL

-Asesinatos do Tenente Castillo e de Calvo Sotelo
-O 17 de Xullo de 1936 levántase a guarnición de Melilla
-Madrid,Barcelona e Valencia son defendidas polo pobo

FORZAS : Republicanos : -Xenerais : Miaja,Rojo,líderes milicianos (Durruti,Lister)
-Zonas mineiras e industriais
-Escasa oficialidade
-Milicias populares
-Exercito desorganizado
-Apoio das clases traballadoras ruralis e urbanas
-Partidos de esquerda e autonomistas
Rebeldes : -Xenerais : Mola,Franco,Queipo,Goded
-Zonas da España rural do norte e cidades agrícolas
-Exército organizado e disciplinado
-Lexionarios e tropas africanas
-Milicias falanxistas e carlistas
-Apoio da Igrexa e terratenentes
Maioría silenciosa e apolítica (“lealtade xeográfica”)

INTERVENCIÓN EXTRANXEIRA : -“Comité de Non Intervención
-Pro-republicanos : - URSS (axuda militar)
-Francia e México
-Brigadas internacionais
-Pro-facciosos : -Alemaña e Italia (tropas,armas,asesores,avións)
-Portugal e Irlanda (voluntarios)
EVOLUCIÓN POLÍTICA : -Zona republicana : -Goberno Largo Caballero (socialistas,comunistas,
DAS DÚAS ZONAS anarquistas e liberais)
-CNT-FAI.POUM : -Colectivización de fábricas,
minas e terras
-Gobernos municipais paralelos
-Comunistas e : -Nacionalización das industrias
socialistas básicas
-Apoio URSS,disciplina castrense
-Os anarquistas son apartados do
poder ( Negrín):a guerra o 1º
-Zona nacional : -Franco recibe todo o poder político e militar
-A Igrexa recupera os seus privilexios(Estado católico)
-Supresión das reformas sociolaborais
-Proibición das asociacións políticas (o Movemento,da
F.E.,partido único)






UNIDADE 9
PRIMEIRA ETAPA DO FRANQUISMO


BASES IDEOLÓXICAS : -Elementos constantes : -Caracter personalista do goberno
-Rexeite do parlamentarismo
-Tradicionalismo
-Apoios : -Igrexa (educación,censura)
-Exército (anricomunismo,centralismo,orde)
-Falanxe (ideoloxía) e monárquicos
-Bases sociais : -Oligarquía terratenente
-Grupos financieiros e industriais
-Pequeno propietario agrícola

EVOLUCIÓN POLÍTICA ; -Franco promulga leis sen consultar ó Consello de Ministros
-FET queda reducida a un consello asesor de Franco
-“Fuero dos españois” e “nacional-catolicismo”
-Goberno de falanxistas e militares(etapa azul)
-Represión política(execucións e exilios)
-Creación das Cortes (órgano consultivo)
-Organización dos “sindicatos verticais”
-“Lei de sucesión”(1947)
-Fin do aillamento(“guerra fría”)
-Carrero Blanco:defensa da dictadura personal
-Folgas de 1956
-Goberno de 1957: -Membros do Opus Dei
-“Tecnócratas”
-Estado monárquico,tradicional e católico
(Lei de principos do Movemento Nacional)


POLÍTICA ECONÓMICA : -Autarquía económica
-Control estatal da economía
-Autoexclusión do Plano Marshall
-Problemas de abastecimiento (“estraperlo””cartillas de racionamiento”)
-Agricultura: -Ruralización
-Devolución das terras expropiadas pola República
-Tecnificación e potenciación do traballo
-Pobres resultados
-Industria: -Proteccionismo
-INI.problemas de abastecemento de materias primas
e equipamento
-Monopolios estatais
-Dependencia tecnolóxica do extranxeiro
-Comercio: -Importantes divisas
-Exportación de productos agrícolas e coxunturais
-Transportes: -Nacionalización da rede feroviaria
-Fracaso de RENFE na reconstrucción das vías
-Intentos liberalizadores: -Inflacción
-Problemas de suministros
-Incremento da débeda pública
-Represión de folgas
-Cambio na coxuntura internacional
(aliada dos EUA)
-Axuda dos EUA
-“Tecnocracia”
-Integración nos organismos
internacionais (FMI,OECE)
-Despegue económico,mantendo
os problemas de abastecemento,
déficit e inflación

RELACIÓNS INTERNACIONAIS: -Adhesión ó Pacto Antikomitern (1939)
- Neutralidade na guerra
-Cambio de postura ante o avance fascista
-Entrevista con Hitler:peticións españolas excesivas
-Entrevista con Mussolini:mantense a neutralidade
-Envío da “División Azul” á fronte rusa
-Negación de apoio loxístico ás potencias do Eixe(1943):
presión angloamericanas
-Guerra Fría: -Veto á entrada na ONU
-Condena dos aliados ó réxime(Postdam)
-Afastamento da simboloxía fascista
-Suavización das sancións:aliado anticomunista
-A ONU levanta o veto
-Normalización diplomática cos EUA:
Plano Marshall,bases
-Admisión na ONU(1955) e nos demáis orga-
nismos internacionais:visita de Eisenhower
(1959)







UNIDADE 9 (bis)CONSOLIDACIÓN DO FRANQUISMO


ECONOMÍA:- Plano de Estabilización:-Obxectivos:-Bases para o desenvolvemento
-Integración na economía capitalista
-Limitación do gasto público e créditos ó
ó sector privado
-Liberalización do comercio exterior
-Flexibilidade nos tipos de interés
-Efectos: -Reducción da inflación
-Estabilidade nos prezos
-Restricción da actividade económica
-Aumento do paro
-Crecemento: -Neoliberalismo dentro dun auto-
ritarismo político
-Abundante man de obra (éxodo
rural)
-“Boom” económico europeo
-Modernización da agricultura
-Industria e comercio:-”planificación indicativa”(López Rodó) e “polos
de desenvolvemento”
-Planos de desenvolvemento (1964-1971) :
*Mellora de balanza comercial
*Crecemento do PNB
*Expansión das “pymes”
*Multinacionais extranxeiras
*Dependencia exterior (capital,equipo)
*Diversificación nas exportacións
*Competitividade (salarios baixos)
*Balanza de pagamentos positiva: turismo,
capitais da emigración,investimento
extranxeiro


SOCIEDADE: -Sociedade tradicionalista de posguerra (censura,ensino nacionalista,
machismo)
-Cambio social: -Factores: turismo,medios de comunicación,
emigrantes
-Secularización (Concilio Vaticano II,aperturismo re-
lativo da Igrexa española)
-Aproximación ó modelo urbano e de consumo
-Cambio sectorial (< 30 % agrícola,suba da porcentaxe
de mulleres no mundo laboral)
-Migracións:- Interiores (do campo a zonas industriais,condicións
humanas miserentas)
-Exteriores: > 2 millóns cara Europa O. E América,dende
zonas atrasadas (Galicia,Castela,Asturias)
-Causas: -Subemprego e baixo nivel de renda
-Desequilibrios rexionais
-Caída das rendas agrarias
-Consecuencias: -Chegada de capitais
-Aperturismo social
-Envellecemento e despoboamento das
zonas de orixe

POLÍTICA: - “Democracia orgánica”:-Representatividade nos órganos do Estado
(familia,sindicato e concello)
-Sufraxio restrinxido e imcompleto
-Falta de credibilidade (“Contubernio de Munich”)
-Represión (Grimau,Asturias,creación do TOP)
-Marxinación da Falanxe: formación do “bunker”
-Consolidación do sector de Carrero Blanco
-Goberno dos tecnócratas do Opus
-Institucionalización do réxime : Lei de Prensa (Fraga,1966),Lei Orgánica
do Estado (1967):modernizar para a entra-
da na CEE,instauración dunha monarquía
baseada nos principios do Movemento(ra-
tificación de Xoab Carlos como sucesor)
-Política exterior: -Negativa británica á resolución de ONU sobre Xibraltar
-Atrancos políticos para o ingreso na CEE
-Independencia de Guinea Ecuatorial(1968) e cesión de
Ifni a Marrocos (1969)
-Boas relacións con Latinoamérica e os países árabes
-Bases norteamericanas

-A oposición: -Anos 40: o “maquis”:guerrilla organizada polo PCE,actúa en
zonas montañosas de Asturias,Serra Morena
Galicia ( O “Foucellas”)
-Anos 50 : Monárquicos demócratas,Fronte de Liberación Popular
(1958),conflictividade universitaria,política frontista antifran-
quista proposta polo PCE,creación de ETA (escisión do PNV)
-Anos 60: Unión de Forzas Democráticas (1961),”Contubernio de Munic”
(1962),xneralización da protesta estudiantil (Sindicato Democrático
de Estudiantes),conflictividade laboral (CCOO),actitude crítica no
seo da Igrexa (Concilio Vatticano II),presións internacionais (conmu-
tación das penas do Proceso de Burgos),en Galicia a UPG e o PCE
-Anos 70: A oposición non acepta pactar coa forza mellor organizada(PCE)
ETA refórzase,aparecen o FRAP (Fronte Revolucionario Antifas-
Cista Patriótico) e o GRAPO (Grupo Revolucionario Antifascista
Primeiro de Outubro),en Galicia folgas estudiantís en Compostela
E obreiras en Ferrol (1972,con mortos) e Vigo
-O exilio: En Francia loitarán no “maquis” ou contra os nazis,goberno no
exilio en México,nenos acollidos na URSS













UNIDADE 10
A FIN DA DICTADURA


Goberno de 1969:-Causas: “escándalo Matesa”,caída do sector oposto a Carreo (Fraga,Solís)
-Goberno monocolor con predominio do Opus e carreiristas
-Aumento da tensión(senilidade de Franco,presión da oposición e a Igrexa)
-Aperturismo:coa intención de calmar tensións internas pero mantendo o
réxime;Lei Sindical de 1971,acordo preferencial coa CEE,
relacións con China e a RDA

Goberno de 1973: -Carrero,presidente do goberno(separación de poderes).Aplicación da LOE
-Debate sobre o asociacionismo político
-Atentado de ETA contra Carrero (decembro)

Goberno Arias Navarro: -Fin dos tecnócratas
-Aperturismo:Estatuto de Asociacións Políticas(“espíritu do 12
de febreiro”) rexeitado pola oposición.
-Crise económica:-Suba das materias primas e a enerxía
-Aumento da inflación e o paro
-Descenso do investimanto e as exportacións
-Competencia dos países de Extremo Oriente
-Descenso da taxa de crecemento
-Agravamento da situación socio-política
-Conflictos : Folgas e actividades terroristas,creación da UMD,
empeoramento da relacións coa Igrexa,prtestas inter-
nacionais pola execución de 5 membros de ETA e FRAP
-Oposición:-Asemblea de Cataluña(antifranquistas e nacionalistas)
-Xunta Democrática(París,1974):PCE,donxoanistas,inde-
pendentes,carlistas,PSP,PT,CCOO
-Plataforma de Converxencia Democrática(1975):PSOE,
liberais,democritiáns
-“Plataxunta”(outubro de 1975
-Problema no Sahara: a “Marcha Verde”
-20 de Novembro de 1975: morte do dictador

















UNIDADE 11
A TRANSICIÓN DEMOCRÁTICA

Goberno de Arias Navarro (Dec. 75-Xull 76)
-Ministros: reformistas ( Fraga,Areilza )
-Reformas insuficientes : presos políticos,nos legalizacción de nacionalistas e comunistas,ningunha mención a eleccións ou autonomías
-Organización da oposición . Converxencia democrática
-Inmobilismo do “bunker”
A reforma de Suarez
-Fdez. Miranda,presidente das Cortes,Suarez,presidente do goberno
-“Lei para a reforma política” : establece un sistema bicameral baseado no sufraxio universal
-Usos de deccretos-lei para axiliza-la reforma
-Legalización do PCE
-Dereito de folga,liberdade de exprseión
-Consenso coa oposición e eleccións xerais (15-7-77)
-Asemblea Constituínte : elaboración da Constitución,reforma territorial(preautonomías)e celebración dun referendo para aproba-lo texto (6-12-78)
A Constitución de 1978
-Aprobada polo Congreso (Outubro) e refrendada polo pobo (Decembro)
-Carcterísticas :
-Ambigüidade e pluralismo
-Rixidez ( fan falta 3/5 dos deputados para cambiar un artigo)
-Doble estructura: dogmática e orgánica
-Principios dogmáticos :
-Estado democrático,social e de dereito
-Defensa dos dereitos humanos e liberdades dos españois
-Abolición da pena de morte
-Estado aconfesional
-Liberdade de ensino
-Liberdades aseguradas polo Tribunal Constitucional.o poder xudicial e o Valedor do
Pobo
-Principios orgánicos :
-Monarquía parlamentaria
-Bicameralismo
-Estado unitario con autonomías
-Poderes do Estado :
-Coroa : sanciona e promulga as leis,convoca e disolve as Cortes,propón
candidato á presidencia,mando supremo das Forzas Armadas
acredita ós embaixadores...
-Cortes : Congreso e Senado elixidos por sufraxio universal,teñen funcións
lexislativas
-Goberno : Presidente e ministros con poder executivo
-Poder xudicial : Tribunais de Xustiza,Tribunal Supremo,Tribunal Constitucional
(recursos de inconstitucionalidade),xustiza gratuíta
- Comunidades Autónomas (depende das competencias transferidas)

O Estado das Autonomías
-Antecedentes : Descentralización cara as provincias nos derradeiros anos do franquismo
Os “entes preautonómicos”
-Organización territorial : Comunidades Autónomas,forma xurídica das nacionalidades
Provincias,demarcacións territoriais
Concellos,administarcións locais autónomas
-Órganos : Asemblea Lexislativa,Consello de Goberno e Presidente e Tribunal Superior
de Xustiza
-Fondo de Compensación Territorial : cooperación e solidariedade entre comunidades
-Atribucións máis amplas nas comunidades históricas(artigo 151)
-Delegado do Goberno,representante do Estado nas CCAA
-Galicia :
-Escaso apoio nas urnas ó nacionalismo (1977)
- Etapa preautonómica :
-Asemblea de Parlamentarios de Galicia
-“Comisión dos dezaseis”
-Mobilizacións populares contra as rebaixas do goberno central
-Texto refrendado polo 70% (1980)(72% de abstención)
-Non o aceptaron o BNG e o POG
-Creación dun parlamento,Tribunal Superior de Xustiza,Consello de Contas,
Consello da Culltura e Valedor do Pobo
- Presidente: Antonio Rosón
-Primeiras eleccións:
-Maioría do centro-dereita(de 75 deputados 26 para AP e 24 para UCD)
-Santiago,capital
-Presidente : Fernández Albor
En 1985 volve a gaña-la dereita pero en 1986 unha moción de censura derroca a Fdez. Albor e constitúese un goberno tripartito formado polo PSOE,CG e EG,sendo elixido presidente o socialista González Laxe.A partires das eleccións de 1989 o PP con Fraga como candidato á presidencia ven tendo sempre a maioría absoluta

Os gobernos da U.C.D.: 1977-1979 e 1979-1982

-Maioría relativa de Suarez en xuño de 1977
-Reforma do exército e modernización da súa lexislación (Gutierrez Mellado)
-Pactos da Moncloa:-moderación salarial en troques da reforma fiscal e financieira
-reducción da inflación e mellora da balanza de pagos
-creación de novos postos escolares
-aumento das prestacións da seguridade social
-control do gasto público
-normalización da vida sindical (eleccións,gañadas por CCOO)
-Xestións para a entrada na CEE
-Problemas: -Andalucía rexeita o referendo de autonomía polo artigo 143
-continúan os atentados de ETA
-cuestións económcas aparcadas:-suba dos carburantes en 1979 que agrava
a crise enerxética do 73
-aumento do paro,agravado polo regreso
dos emigrantes,e a inflación
-escasa competitividade
-Moción de censura do PSOE contra Suarez en maio de 1980:debilidade do goberno
-Demisión de Suarez (29 de Xaneiro de 1981)
-Investidura de Calvo Sotelo:-rexeitado na 1ª votación
-intento de golpe de Estado:
*O Tcol. Tejero asalta o Congreso con 400 gardas
*Milans del Bosch saca os tanques ás rúas de Valencia
*Inmobilidade dos xefes militares
*Mensaxe televisada do rei condenando o golpe
-Calvo Sotelo,presidente:-“Lei do divorcio”
-“Lei do Defensor do Pobo”
-Aprobación de varios estatutos de autonomía (LOAPA)
-Solicitude de adhesión á OTAN
-Disolución das Cortes e convocatoria de eleccións para outubtro de 1982



Os gobernos do PSOE : 1982-1986,1986-1989,1989-1993,1993-1996

-Con Felipe González consíguense dúas maiorías absolutas e dúas relativas,a última co apoio dos nacina-
listas vascos e cataláns
-O PSOE abandona o marxismo(1979)seguindo á socialdemocracia europea
-Reformas: -Consolidación dos hábitos democráticos (dereitos,liberdades,participación cidadá...)
-Aprobación da LOGXE,ensino obrigatorio e gratuíto ata os 16 anos
-Despenalización parcial do aborto,novo Código Penal,xurados populares
-Supremacía do poder civil sobre o militar,modernización das FFAA,aceptación da
obxección de conciencia para a exclusión do servicio militar
-Maior representación cultural nos eidos internacionais

-Economía: -Sistema fiscal: -xeneralización do IRPF
-control das actividades empresariais e individuais (NIF)
-reforma do sistema impositivo (IVE)
-Modernización e adecuación das estructuras españolas ás esixencias
europeas de Maastricht
-Incremento do gasto social:-educación(novos centros e profesores,aumento do nº de
alumnos,becas...)
-sanidade pública(equipos,médicos)
-Seguridade Social (pensións...)
-infraestructuras viarias
-Problemas:-aumento do número de parados
-déficit da balanza comercial
-distanciamento entre o goberno e os sindicatos (UGT)
-Fases:1ª-Axuste(1982-85):-saneamento dos sectores máis necesitados
-expropiación do holding RUMASA (Boyer)
-reconversión industrial(naval e siderurxia)
-PER,para o emprego rural
-ZUR,para zonas afectadas na reconversión
2ª-Crecemento(1985-90):-(5%)Superior á media europea,dentro dun contexto de
alza internacional
-Ingresos por turismo
-Aumento da producción e o beneficio empresarial
-Investimento extranxeiro
-Aumento das actividades de Bolsa e Banca
-Maior control fiscal
-Aspectos negativos:aumento de prezos,reconversión,
liberalización do mercado de traballo
3ª-Recesión(1990-1996):-Aumento do déficit e o paro
-Devaluación da peseta
-Liberalización da economía:
*fin dos monopolios
*reducción do papel do INI(privat.)
*concentración e fusión bancaria
*repercusión negativa nos traballadores:”decretazo”
do 92 sobre o recprte das pretacións por desemprego
-Crise : -Malversación de fondos públicos (información privilexiada)
-Financiación ilegal de partidos políticos
-Irregularidades financieiras no mundo da Banca
-Extralimitación dos servicios oficiais (terrorismo de estado dos GAL)





ESPAÑA NO AMBITO INTERNACIONAL

A incorporación á CEE
-1970: acordo preferencial coa CEE
-1977: solicitude de ingreso (Oreja Aguirre)
-1979: inicio das negociacións; Francia bloquea as negociacións(a chegada do socialista Mitterrand á presidencia cambia a postura francesa)
-1984: “Cumio de Fontainebleau”:decídese a incorporación para 1986
-Maastrich (1992):política exterior común,unión económica e monetaria(“euro”),obxectivos comúns no déficit,a inflación,os tipos de interés...
-Conse cuencias:recortes orzamentarios,axustes salariais,privatizacións,rebaixa do gasto público...
As relacións co Magreb
-Tra-la “Marcha Verde”España abandoa o Sahara occidental o que leva a unha guerra entre a Fronte Polisaria e Marrocos(1976)
-Marrocos:problemas con Ceuta e Melilla,os inmigrantes,os conflictos pesqueiros e a introducción de productos marroquinos na CEE
-Alxeria: boas relacións(compra de gas alxeriano)despois do problema da axuda alxeriana ós independentisatas canarios (MPAIAC)

As relacións con Iberoamérica
-Antecedentes :
-Rexeneracionismo : creación de casas de América e centros privados para intercam-
bios coas repúblicas iberoamericanas
-II República : estableceuse a dobre nacionalidade e creáronse centros de estudios
nos países iberoamericanos
-Franquismo : algúns estados iberoamericanos convertéronse no refuxio de moitos
exiliados españois.Fúndase o Instituto de Cultura Hispánica.Aumentan as relacións
económicas (acordos preferenciais) a pesares de que algúns países tardaron en reco-
ñecer o goberno de Franco.Empeza a celebrarse o Dïa da Hispanidade
-España e Portugal consolidan o proxecto dunha Comunidade Iberoamericana de Nacións que celebra conferencias anuais dende 1991
-España propicia un continuo diálogo baseado na cooperación dos dereitos humanos en Latinoamérica,débeda externa,intercambios comerciais e narcotráfico.
-As relacións dos últimos anos fixeron penetrar capital español en telecomunicacións,liñas aéreas,grandes constructoras e compañías eléctricas.
Situación socioeconómica da Galicia actual
-Retroceso demográfico : (a pesares do cese emigratorio)baixa natalidade e fecundidade,avellentamento.
-Aceleración do proceso urbanizador
-Aumento progresivo da terciarización (anque co sector primario ainda elevado)
-Economía dual : modernización nas áreas urbanas e tradicionalismo no rural
-Problemas económicos:sectores básicos (naval,pesqueiro,conserveiro)competindo con países extracomunitarios,reconversión por esixencias da CEE (leite,pesca),industria moi débil,infraestructuras moi defiecientes...





























LA TRANSICIÓN DEMOCRÁTICA

Muerto Franco,el presidente del Gobierno,Arias Navarro,recupera a algunos ministros reformistas (Fraga,Areilza)y lleva a cabo reformas que ahora se presentan como insuficentes (siguen ilegalizados comunistas y nacionalistas,no se concede amnistía...).Por un lado la oposición democrática comienza a organizarse mientras que el bunker se muestra totalmente intransigente.
En Julio de 1976 el rey nombra a Adolfo Suarez presidente del gobierno con la misión de elaborar u cuerpo de leyes que permita la transición del régimen hacia una democracia parlamentaria.Nace así la “Ley para la Reforma Política”,que establecería un sistema de gobierno bicamenral basado en el sufragio universal.Suarez,eyudado desde la presidencia de la Cortes por Fdez. Miranda,va hacer uso de los decretos ley para agilizar las reformas que pronto empiezan a notarse : legalización del Partido Comunista de España (PCE),derecho de huelga,libertad de expresión...
El gobierno llega a un consenso con la oposición para la celebración de elecciones generales para el 15 de Julio de 1977.De estas lecciones saldrá una Asamblea Constituyente cuyos objetico primordiales serán la elaboración de una constitución,la reforma territorial (futuras autonomías) y la convocatoria de un referendum para aprobar el texto constitucional ( el 6 de Diciembre de 1978).
La Constitución de 1978
Se trata de un texto caracterizado por su pluralismo,al haber contado con todas las fuerzas políticas (salvo los nacionlistas vascos) para su elaboración pero,a la vez,bastante rígida (se necesitan 3/5 de los diputados para pder cambiar un artículo).Como los textos constitucionales modernos posee una doble estructura dogmática y orgánica.
Principios dogmáticos:Estado democrático,social y de derecho,defensa de los derechos humanos y libertades de los españoles,abolición da la pena de muerta,aconfesionalismo,libertad de enseñanza...
Principios orgánicos:monarquía parlamentaria,bicameralismo,Estado unitario con autonomías,división de los poderes del Estado: a)Corona:sanciona y promulga las leyes,convoca y disuelve las Cortes,mando supremo de las FFAA...b)Cortes:Congreso y Senado elegidos por sufragio universal,tienen el poder legislativo.c)Gobierno:presidente y ministros con poder ejecutivod)Poder judicial:tribunales de Justicia,Tribunal Supremo,Tribunal Constitucional.e)Comunidades autónomas*:su poder depende de las competencias transferidas.
Los gobiernos de la UCD: 1977-1979 y 1979-1982
En las elecciones de junio de 1977 la Unión de Centro Democrático,que aglutinaba a diversas formaciones políticas liberales,democristianas,regionalistas,bajo el liderato de Adolfo Suarez,logra la mayoría relativa.
Se va a conseguir un consenso entre las fuerzas políticas más importantes para las necesarias reformas en materia socioeconómica reflejadas en los Pactos de la Moncloa: moderación salarial a cambio de la reforma fiscal y financiera,reducción de la inflacíón,control del gasto público,aumento de inversión en educación y en las prestaciones de la seguridad social,normalización de la vida sindical...En cuanto a esto último se celebran las primeras elecciones sindicales libres, que ganará Comisiones Obreras (CCOO).
En cuanto a la política exterior se comienzan las gestiones para la entrada en la Comunidad Económica Europea (CEE).
Aprobada la Constitución en referendum se convocan nuevas elecciones generales para Marzo de 1979 en las que vuelve a ganar la UCD paro ya seguida de muy cerca por el Partido Socialista Obrero Español (PSOE):un 35% contra un 29%.Además se confirmaba la fuerza de los nacionalismos catalán y vasco.Al mes siguiente se celebran elecciones municipales y la izquierda (socialistas y comunistas) ganan en las grandes ciudades.En la nueva legislatura las Cortes se ocuparán de la aprobación de los estatutos de autonomía vasco y catalán y las leyes sobre el T.C. y el C.G.P.J. (Consejo General del Poder Judicial).
Entre los problemas a los que ha de hacer frente el nuevo gobierno están el recrudecimiento de los atentados de ETA,el rechazo en Andalucía al referendum de autonomía por el artículo 143 *,cuestiones económicas aparcadas desde principios de la década (aumento del paro y la inflación,escasa competitividad...).Así en Mayo de 1980 el PSOE presenta una moción de censura contra Suarez,lo que refleja la debilidad del gobierno.
En Enero de 1980,acuciado por sus barones,la oposición y el mismo Ejército,Suarez dimite.Se celebra la sesión de investidura de Calvo Sotelo que fracasa en su primera votación.Está celebrándose la segunda cuando el Teniente Coronel Tejero entra en el Congreso con 400 guardias con la intención de iniciar un golpe de Estado.La iniciativa tan solo es seguida por el Capián General Miláns del Bosch el cual llega a sacar los tanques por las calles de Valencia,El resto de los altos mandos permanecen en sus puestos hasta que un mensaje televisado del rey condenando la acción los hace reaccionar en favor de la Constitución.
Calvo Sotelo es,finalmente,investido presidente y durante su mandato se aprueba la Ley del Divorcio,varios estatutos de autonomía,la ley del Defensor del Pueblo,la solicitud de adhesión a la OTAN.Se convocarán elecciones para Octubre de 1982.
Los gobiernos de PSOE: 1982-1986,1986-1989,1989-1993,1993-1996
Siguiendo los postulados de la socialdemocracia europa el PSOE abandona el marxismo en 1979 y en las elecciones de 1982,Felipe González consigue su primera mayoría absoluta;conseguirá otra en 1986 y dos más relativas,la última con el apoyo de los nacionalistas vascos y catalanes.
Los distintos gobiernos del PSOE consolidan en España la instauración de un estado social y de derecho al ir aplicando las necesarias reformas para ello: consolidación de los hábitos democráticos,ensañanza obligatoria hasta los 16 años(LOGSE),nuevo Código Penal,despenalización parcial del aborto,supremacía del poder civil sobre el militar...
En el aspecto económico las reformas modernizan el país equiparándolo a los vecinos europeos:
-Renovación del sistema fiscal: IRPF,control de las actividades económicas (NIF),implantación del IVA
-Adecuación de las estructuras del país a las exigencias europeas de Maastrich
-Incremento del gasto social : educación,sanidad pública,Seguridad Social,infraestructuras viarias
Sin embargo han de enfrentarse a problemas de diversa ídole como el aumento del número de parados,el déficit de la balanza comercial y el distanciamiento entre el gobierno y los sindicatos,sobre todo la UGT(liberalización del marcado de trabajo,aumento de precios,reconversión indudrial)
A lo largo de la etapa socielista se van a dar tres fases económicas:
a) 1982-85,fase de ajuste: reconversión indutrial(naval y siderurgia),saneamiento de los sectores más necesitados,las ZUR para las zonas afectadas por la reconversión,el PER para paliar el paro rural...
b) 1985-90,fase de crecimiento: turismo,aumento de la producción y el beneficio empresarial,inversiones extranjeras,aumneto de las actividades bancarias y bolsísticas,mayor control fiscal...
c) 1990-95,fase de recesión : aumento del déficit y el paro,devaluación de la peseta,liberalización de la economía (privatizaciones,concentración y fusión bancaria,”decretazo” sobre el recorte de las prestaciones por desempleo)
Esta última etapa de recesión económica coincide con la crisis política que en 1996 producirá la derrota de los socialistas en las urnas y cuyas principales manifestaciones fueron la malversación de fondos públicos (informaciones privilegiadas),la financiación ilegal de partidos políticos,las irregularidades financieras en al mundo de la Banca,la extralimitación de los servicios oficiales de seguridad (terrorismo de Estado de los GAL)...

O Estado das Autonomías
-Antecedentes : Descentralización cara as provincias nos derradeiros anos do franquismo
Os “entes preautonómicos”
-Organización territorial : Comunidades Autónomas,forma xurídica das nacionalidades
Provincias,demarcacións territoriais
Concellos,administarcións locais autónomas
-Órganos : Asemblea Lexislativa,Consello de Goberno e Presidente e Tribunal Superior
de Xustiza
-Fondo de Compensación Territorial : cooperación e solidariedade entre comunidades
-Atribucións máis amplas nas comunidades históricas(artigo 151)
-Delegado do Goberno,representante do Estado nas CCAA
-Galicia :
-Escaso apoio nas urnas ó nacionalismo (1977)
- Etapa preautonómica :
-Asemblea de Parlamentarios de Galicia
-“Comisión dos dezaseis”
-Mobilizacións populares contra as rebaixas do goberno central
-Texto refrendado polo 70% (1980)(72% de abstención)
-Non o aceptaron o BNG e o POG
-Creación dun parlamento,Tribunal Superior de Xustiza,Consello de Contas,
Consello da Culltura e Valedor do Pobo
- Presidente: Antonio Rosón
-Primeiras eleccións:
-Maioría do centro-dereita(de 75 deputados 26 para AP e 24 para UCD)
-Santiago,capital
-Presidente : Fernández Albor
En 1985 volve a gaña-la dereita pero en 1986 unha moción de censura derroca a Fdez. Albor e constitúese un goberno tripartito formado polo PSOE,CG e EG,sendo elixido presidente o socialista González Laxe.A partires das eleccións de 1989 o PP con Fraga como candidato á presidencia ven tendo sempre a maioría absoluta